نخستین‌های کتاب در قدیمی‌ترین انتشاراتی پایتخت | خداحافظی با دومین چاپخانه طهران
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۹۱۸۸۹
همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: خیابان‌هایی مثل حاج نایب، ناصرخسرو، جمهوری و ... تا صد سال قبل از اینکه خیابان انقلاب راسته کتابفروشان و مرکز خرید کتاب پایتخت باشد، اولین مراکز عرضه این کالای فرهنگی به ویژه کتاب‌های مذهبی کشور بودند. در این تور نصرالله حدادی، تهران‌شناس، گردشگران را همراهی کرد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نخستین مقصد گردشگری تور تهرانگردی موسسه همشهری کوچه پسکوچه‌های خیابان ناصرخسرو است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
چاپخانه پیام از سال ۱۲۹۳ آغاز به کار کرده و اکنون نزدیک به یک قرن قدمت دارد. سیدمهدی پیامی، مدیر چاپخانه پیام، می‌گوید: «پدربزرگم این چاپخانه را تأسیس کرد. آن زمان این چاپخانه دومین چاپخانه تهران بود. در آن دوران صحافی به ۲روش انجام می‌شد؛ صحافی شومیز که جنس آن از کاغذ ضخیم بود و عطف کتاب هم با چسب بسته می‌شد و اگر عطف را می‌دوختند و جلد سخت بود گالینگور نامیده می‌شد.»
او اضافه می‌کند: «بیش از ۱۶ نفر در این چاپخانه کار می‌کردند. در گذشته صحاف‌ها با دست کتاب‌ها را می‌دوختند و پوست دست ناسور و زخمی می‌شد و هرگز هم خوب نمی‌شد؛ این وضعیت گوشه‌ای از رنج و سختی‌های صحافانی بود که شب و روز در چاپخانه‌ها کار می‌کردند. در سال۱۳۰۰ دستگاهی دستی، با نام ربعی، اولین دستگاه چاپخانه پیام بود که به خاطر صدای زیادش به آن "تیپ توپ" می‌گفتند و به محض کمترین بی‌دقتی تیغ تیز آن دست و انگشتان را قطع می‌کرد.»
خداحافظی با دومین چاپخانه پایتختسیدمهدی پیامی، مدیر چاپخانه پیام، توضیح می‌دهد که در این چاپخانه روزنامه هم منتشر می‌شده، اما درباره کتاب می‌گوید: «در آن دوران حداقل تیراژ انتشار ۳هزار نسخه بود، هر چند اغلب کتاب‌ها در ۵ هزار یا ۱۰ هزار تیراژ منتشر می‌شدند. اسلوب کار در چاپخانه‌ها به این صورت بود که اگر یک نسخه یا هزار تا چاپ می‌کردید، باید پول ۳ هزار تا را می‌پرداختید، آن هم به خاطر اینکه بستن زینک به ماشین برای چاپخانه باید صرفه اقتصادی می‌داشت.
روزگاری کتاب در این کوچه صفحه‌ای ۱۰ شاهی قیمت می‌خورد، بعد به صفحه‌ای ۵ ریال رسید و بین سال‌های ۵۵ تا ۷۲ـ ۷۳ حدوداً ۱۰ برابر شد. این چاپخانه در طول زندگی سه نسل استوار بود، اما از دهه ۸۰ به بعد یک دفعه از نفس افتاد. گران شدن کاغذ، مواد اولیه، مرکب، چسب و لوازم یدکی ماشین‌آلات چاپ باعث شد تا اسفند ۱۳۹۹ به دلیل مشکلات موجود در چاپ و نشر چاپخانه را تعطیل کنیم. در این چاپخانه حروفچینی، صحافی و لیتوگرافی هم انجام می‌شد.»
دومین مقصد تور تهرانگردی موسسه همشهری، «انتشارات اقبال» است که با بیش از ۱۲۰سال پیشینه در زمینه چاپ و نشر کتاب به عنوان یکی از نخستین‌های کتاب در تهران و کشور شناخته می‌شود. کتابفروشی‌ای که در همان دهه نخست سال ۱۲۷۰ به واسطه علاقه حاج محمدرحیم خوانساری در حجره‌ای در تیمچۀ حاجب‌الدوله به راه افتاد و در دهه۱۲۸۰ با توسعه و گسترش آن در خیابان جمهوری باعث شد تا تحولات شگرفی را در حوزه کتاب و موضوعات تخصصی دیگر رقم بزند.
اکنون سعید اقبال، مدیرمسئول انتشارات اقبال و نسل سوم این خاندان، سکان هدایت انتشارات باسابقه را به دست گرفته و خاطرات تاریخی کتابفروشی را این گونه روایت می‌کند: «پدربزرگم بعد از اینکه از اصفهان به تهران آمد در مغازه عمویش شاگردی کرد. سپس یک کتابفروشی در حجره‌ای در تیمچۀ حاجب‌الدوله که آن دوران راسته کتابفروشی پایتخت بود، تاسیس کرد. او با خرید دستگاه چاپ سنگی در کنار فروش کتاب به همراه دو فرزندش محمدحسین و محمد، به انتشار کتاب هم پرداخت. این کتابفروشی هم مانند دیگر کتابفروشی‌ها در سال ۱۳۰۷ به سبب گسترش روند ساخت و توسعه شهری پایتخت به خیابان ناصرخسرو نقل مکان کرد. همچنین برای بار دوم این انتشارات به دلیل توسعه ساختمان وزارت دارایی در خیابان ناصر خسرو به خیابان جمهوری منتقل شد.»
بعد از این جابه‌جایی کتابفروشی حاج محمدرحیم خوانساری با نام «کتابخانۀ اقبال» به محمدحسین اقبال که در آن دوران ۱۵سال داشت، واگذار و چاپخانه «نهضت» هم به محمدباقر سپرده شد. انتشارات اقبال در سال‌های نخست فعالیتش کتاب‌های مذهبی منتشر می‌کرد و به همت این انتشارات نخستین قرآن رحلی رنگی منتشر شد. همچنین در سال ۱۳۱۵ اولین کتاب قرآن با ترجمه صفحه مقابل را هم منتشر کرد. اقبال نقل می‌کند: «یکی از بنیادی‌ترین فعالیت‌هایی که در انتشارات اقبال انجام شده و در مدت بیش از یک قرن اخیر و تا امروز تعطیل نشده، چاپ تقویم است. حاج محمدحسین اقبال به کمک حاج شیخ اسماعیل مصباح (نجم‌الممالک) در سال ۱۲۹۶ نخستین تقویم را منتشر کرد.»
نصرالله حدادی در ادامه بیشتر توضیح می‌دهد: «این تقویم مرجع مهمی برای علما و مورخان در تعیین زمان عید سعید فطر و یوم‌الشک ندانستن این روز و مشخص شدن آخرین روز زمستان و اولین روز بهار به شمار می‌رفت. همچنین با همکاری محمدباقر نهضت و سیدحسین رمزی، در سال ۱۲۸۲، نخستین شمارۀ مجلۀ اجتماعی ـ انتقادی اقبال منتشر شد. از این مجله در مجموع ۹ شماره منتشر شده که شماره‌هایی از آن در کتابخانۀ ملی ایران موجود است. جالب است بدانید که کتابفروشی اقبال از ۱۲۹۹ برای مدتی، محل فروش نخستین شماره‌های مجلۀ عالم نسوان هم بود. نشر شماری کتاب درسی از سال ۱۳۲۸، انتشار مجموعۀ تاریخ تمدن ویل دورانت که از ۱۳۳۶ با همکاری انتشارات فرانکلین آغاز شد و در ۱۳۵۹ به پایان رسید، از جمله فعالیت‌های ویژه این انتشارات و کتابفروشی صد و چند ساله است.»
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری همشهری محله منطقه ۱۲ کتابخانه کتابخوانی کتابداری انتشارات اقبال چاپخانه پیام آن دوران کتاب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۹۱۸۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ورود ترجمه «آن روی دیگران» به کتابفروشی‌ها
به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «آن روی دیگران» نوشته کئوتر ادیمی به تازگی با ترجمه آذر نورانی توسط نشر نیستان منتشر و روانه بازار نشر شده است. این کتاب روایتی از الجزایر معاصر است که بحران‌های اجتماعی و فرهنگی بسیاری را از سر گذرانده است.
کوثر عظیمی (کئوتر ادیمی) نویسنده معاصر الجزایری‌الاصل، در اولین داستانش از زندگی خانواده‌ای صحبت می‌کند که انگار فقط در سختی‌ها و تلخی‌های روزمرگی‌هایشان با هم شریک‌اند. در داستان پیش رو، هر شخصیت فرصت دارد بخشی از دغدغه‌هایش را برای خواننده بازگو و او را با خلوت خود همراه کند. تلاقی رخدادها و چندصدایی روایت‌ها از جذابیت‌های اصلی این رمان است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
«… بابا ما را ول نکرده است. قرار است برگردد. برمی‌گردد. مامان می‌داند. برای همین جلوی پنجره منتظر می‌نشیند و دستش را در موهایم می‌کند. او برمی‌گردد و من دیگر موهای سفید نخواهم داشت. موهای سفید نبود باباست. آن‌ها روزهای بدون بابا هستند. همین‌که برگردد، موهای سفید هم می‌روند.»
این‌کتاب با ۷۲ صفحه و قیمت ۸۵ هزار تومان عرضه شده است.
کد خبر 6090717
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»